❄ Մեր ընթերցողներին մաղթում ենք տոնական ուրախ տրամադրություն ❄
04.01.2025. (Caucasian Journal) Ժամանակ առ ժամանակ Կովկասյան ամսագիրը լուսաբանում է ժամանակակից արվեստի դաշտը, հատկապես կերպարվեստը: Մեր ուշադրության կենտրոնում մշտապես Հարավային Կովկասի տարածաշրջանն է և նրա կապերը համաշխարհային արվեստի ներկայացուցիչների հետ: Որքանո՞վ են հայտնի վրացի արվեստագետները Եվրոպայում: Արդյո՞ք վրացիների համար առավել դյուրին է դառնում կապ հաստատել եվրոպական լսարանի հետ:
Այսօր մենք ուրախ ենք ողջունել մի շատ յուրահատուկ հյուրի, ով կարող է կիսվել եվրոպացի կուրատորների նախասիրություններով՝ ծանոթ լինելով վերջիններիս տեսակետներին։ Մեր հյուրը Լուիջի ՖԱՍՍԻՆ է, նա տնօրինում է Artissima-ի՝ Իտալիայի ամենամեծ միջազգային ժամանակակից արվեստի տոնավաճառը, որն անցկացվում է Թուրինում 1994 թվականից սկսած: Վերջին Artissima-ն, որը տեղի ունեցավ անցյալ ամիս, ընդգրկում էր նաև Վրաստանի մասնակցությունը:
▶ In English: Անգլերեն բնօրինակն ընթերցեք այստեղ:
Ալեքսանդր ԿԱՖՖԿԱ, Կովկասյան ամսագրի գլխավոր խմբագիր. Բարի գալուստ Կովկասյան ամսագիր: Կարո՞ղ եք ներկայացնել ժամանակակից վրացական արվեստի որոշ օրինակներ, որոնց ծանոթ եք:
Լուիջի ՖԱՍՍԻ. Անդրո Էրաձեի հետ համագործակցությունը Artissima-ի հետ և, մասնավորապես նրա «Մեծացած փոշու մեջ» (Raised in the Dust) աշխատանքի շուրջ հատուկ նախագիծ ստեղծելու վերաբերյալ որոշումը, վճռորոշ դարձավ տոնավաճառում վրաց ժամանակակից արվեստի դերն ու նշանակությունը գնահատելու տեսանկյունից, ընդ որում և՛ իտալական և՛ միջազգային լսարանի պարագայում։ Նախագիծը ցուցադրվեց Պարկո Միկելոտտիում՝ Թուրինի սրտում գտնվող պատմական հանրային տարածքում, որը մինչև 1980-ականների կեսերը հյուրընկալում էր կենդանաբանական այգին։
 |
| «Մեծացած փոշու մեջ» ©Perottino-Piva-Castellano/Artissima |
Այսօր այգին ծառայում է որպես հարթակ՝ քննարկելու արդի կարևոր խնդիրները, այդ թվում նաև մարդկանց և ոչ մարդկային էակների միջև զարգացող հարաբերությունները, կենդանաբանական և մշակութային գաղութատիրության ազդեցություններն ու մեր կապը բնության հետ, ինչպես նաև այն վերաիմաստավորելու հրատապ անհրաժեշտությունը՝ նոր երկրակենսաբանական հավասարություն խթանելու նպատակով։ Անդրո Էրաձեի ստեղծագործության շնորհիվ, որը հիմնարար կերպով անդրադառնում է վերոնշյալ հարցերին, հնարավոր դարձավ ձեռք բերել բացառիկ նվաճում, որը նշանակալի ու կարևոր նվեր էր Թուրինի քաղաքացիների և Artissima-ի այցելուների համար։
ԱԿ. Եկեք ներկայացնենք Artissima-ն մեր ընթերցողներին: Կարո՞ղ եք բնութագրել այն ընդամենը երեք ածականով: Ինչո՞վ է այն առանձնանում Իտալիայի և Եվրոպայի ժամանակակից արվեստի դաշտում։
ԼՖ. Անկանխատեսելի, վերափոխիչ և ներառական:
Artissima-ն ունի յուրահատուկ ինքնատիպություն որպես տոնավաճառ, որը հմտորեն համադրում է առևտրային դինամիզմի ընթացքը մշակութային հաստատության պրոֆիլի հետ: Այն ակտիվորեն մասնակցում է յուրաքանչյուր հրատարակության մասնակից պատկերասրահների ներկայացրած արվեստագետների աշխատանքների և նախագծերի անմիջական արտադրությանը: Այսօր Artissima-ն վերածվել է բազմակողմանի հարթակի, որը ծառայում է շուկային: Այն ներգրավում է թանգարանների տասնյակ տնօրենների յուրաքանչյուր հրատարակությունում և գրավում է հավաքորդների, ովքեր գնահատում են բացահայտման և հետազոտության առավելությունը՝ խուսափելով սպեկուլյատիվ միտումներից:
Artissima-ի այցելուները ընտրում են այս հարթակը, քանի որ գիտեն, որ կհանդիպեն շարունակական հայտնագործությունների, բացահայտումների և կարևոր ու անմիջական կապերի բազմազանությանը, որոնք արժեքավոր են ապագա զարգացումների տեսանկյունից:
ԱԿ. Իտալական արվեստի կյանքը խիստ դինամիկ է և ինտենսիվորեն մրցակցային: Ինչպե՞ս առաջացավ Artissima-ն: Ինչո՞վ է այն տարբերվում Իտալիայում և Եվրոպայում ժամանակակից արվեստի այլ իրադարձություններից:
ԼՖ. Artissima-ն հիմնադրվել է 1994 թվականին՝ յուրահատուկ տարածք ստեղծելու տեսլականով, որը ոչ միայն գործելու է որպես ժամանակակից արվեստի շուկա, այլև որպես մշակութային հաստատություն, որը կենտրոնացած է նորարարության, հետազոտությունների և համագործակցության վրա։ Նրա առաքելությունը հիմնված է այն համոզմունքի վրա, որ արվեստը կարևոր դեր է խաղում քաղաքացիական և սոցիալական զարգացման մեջ և նպատակ ունի ակտիվացնել Թուրինի մշակութային և տնտեսական միջավայրը՝ ընդլայնելով արվեստասեր հանրության շրջանակը։
ԼՖ. Artissima-ն առանձնանում է իր երկակի դերով՝ որպես առևտրային հարթակ և մշակութային հաստատություն: Այն աչքի է ընկնում թանգարանների, կուրատորների և մշակութային հաստատությունների հետ իր սերտ կապերով: Ի տարբերություն շատ արվեստի տոնավաճառների՝ Artissima-ն ընդլայնում է իր ազդեցությունը տոնավաճառի տարածքից դուրս՝ համագործակցելով Թուրինի տեղական հաստատությունների հետ: Բնական գիտությունների թանգարանում տեղադրումների և քաղաքում հանրային արվեստի ստեղծման նման նախագծերը ընդգծում են քաղաքային միջավայրի հետ արվեստի ինտեգրման նրա հանձնառությունը: Artissima-ն արագ որդեգրում է արվեստի նոր ձևերը՝ ներառյալ լուսանկարչությունը և թվային մեդիան, ինչպիսիք են NFT-ները և AI (Արհեստական Բանականություն) արվեստը: Ավելին, տոնավաճառը ներգրավում է հավաքորդների լայն շրջանակ՝ առաջարկելով տարբեր գնային մակարդակներում արվեստի գործեր՝ սկսած մատչելի աշխատանքներից մինչև բարձրարժեք ստեղծագործություններ:
 |
| Andro Eradze, "Raised in the Dust" ©Perottino-Piva-Castellano/Artissima |
Բարձր մրցակցային դաշտում Artissima-ն առանձնանում է առևտրի, մշակույթի և համայնքի իր համադրությամբ՝ հանդես գալով որպես շուկա և նորարարության հարթակ՝ դարձնելով այն առանցքային դերակատար ժամանակակից արվեստի ասպարեզում Իտալիայում և նրա սահմաններից դուրս:
ԱԿ. Վերադառնալով Artissima 2024-ում վրացական ներդրմանը, կարո՞ղ եք ավելին պատմել վրացի արվեստագետի «Մեծացած փոշու մեջ» (''Raised in the Dust'') նախագծի մասին:
ԼՖ. Անդրո Էրաձեի «Մեծացած փոշու մեջ» (''Raised in the Dust'') նախագիծը առաջարկում է խորը խոհուն ներգրավվածություն բնապահպանական փոփոխության, մարդկային ազդեցության և էկոլոգիական հիշողության թեմաների հետ կապված: Ստվերված կենդանիների և հրավառությունների հակասական պատկերներով նախագիծը պոետիկ կերպով պատկերում է մարդկային առաջընթացի և բնության աշխարհի փխրուն ու հաճախ կործանարար խաչմերուկը։ Այն արտացոլում է Artissima-ի էթոսը՝ առաջարկելով և՛ հուզական արձագանք, և՛ քննադատական հարցադրումներ՝ դրդելով դիտողներին բախվել անհարմար ճշմարտություններին մեր դերի մասին էկոհամակարգերի ոչնչացման մեջ: Ստեղծագործությունը ցույց է տալիս վիզուալ արվեստի պատմության ուժը՝ որպես բնության հետ մեր հարաբերությունները հարցաքննելու, վերանայելու և վերաիմաստավորելու միջոց։
ԱԿ. Որպես եվրոպական արվեստի փորձագետ, արդյո՞ք գոյություն ունի ժամանակակից վրացական արվեստի ամբողջական տեսլական, թե՞ միայն առանձին արվեստագետների տեսլական կա: Որքանո՞վ են վրացի արվեստագետները համապատասխանում Եվրոպայի և հատկապես Իտալիայի արվեստի հիմնական հոսանքին:
Տասը տարվա վաղեմության համեմատ, այժմ մենք ականատես ենք դառնում վրացական արվեստի ավելի լայն հաստատական ճանաչման, որն արտահայտվում է եվրոպական կարևոր տոնավաճառներում, ցուցահանդեսներում և բիենալներում ընդգրկմամբ։
ԼՖ. Ես ներկայումս ղեկավարում եմ մի տոնավաճառ, ինչպիսին է Artissima-ն, սակայն իմ նախապատմությունը կուրատորի աշխատանքն է, ով տարիներ շարունակ աշխատել է՝ ղեկավարելով արվեստի հաստատություններ և ինստիտուցիոնալ ցուցահանդեսային ծրագրեր: Վերջին շրջանում ես հնարավորություն եմ ունեցել համագործակցել վրացի այլ արվեստագետների հետ, ինչպիսիք են Վաժիկո Չաչխիանին։ Այս իմաստով ես կարծում եմ, որ վրացական արվեստի դաշտը զգալի ճանաչում է ձեռք բերում նախ եվրոպական մակարդակում, իսկ հետո նաև՝ գլոբալ։ Artissima-ի տեսանկյունից ինձ համար կարևոր է տոնավաճառի ինքնությանը համապատասխան իրականացնել շարունակական հետազոտություն՝ սկսած պատկերասրահներից գլոբալ արվեստի նոր արտակարգ երևույթները իտալական հանրության ուշադրությանը ներկայացնելու համար: Այս առումով, Անդրո Էրաձեի հետ աշխատելը կարևոր արդյունք էր:
 |
| “Does the sun have smoke #2”, Հեղինակ՝ Էլենե Շատբերաշվիլի |
ԼՖ. Վրացական արվեստն, անկասկած, վերջին տասնամյակում ավելի ճանաչելի է դարձել եվրոպական ժամանակակից արվեստի դաշտում։ Դա հնարավոր է դարձել պատմական հարստության, յուրահատուկ գեղարվեստական պրակտիկայի և վրացի արվեստագետների ունակությունների դինամիկայի և ժամանակակից խնդիրներին անդրադառնալու շնորհիվ, ինչպիսիք են, օրինակ, միգրացիան, հիշողությունը և էկոլոգիան։ Տասը տարվա վաղեմության համեմատ, այժմ մենք ականատես ենք դառնում վրացական արվեստի ավելի լայն հաստատական ճանաչման, որն արտահայտվում է եվրոպական կարևոր տոնավաճառներում, ցուցահանդեսներում և բիենալներում ընդգրկմամբ։ Այնպիսի արվեստագետներ, ինչպիսիք են Անդրո Էրաձեն, Էլենե Շատբերաշվիլին և այլոք, դարձել են կարևոր մասնակիցներ ինքնության, պատմության և բնապահպանական փոփոխությունների մասին քննադատական զրույցներում՝ առաջարկելով թարմ և մտածողություն խթանող մոտեցումներ: Այս տեսանելիությունը արտացոլում է ոչ միայն նրանց անհատական պրակտիկաների ուժը, այլև աճող աջակցող համակարգը՝ պատկերասրահների, հաստատությունների և կուրատորների միջոցով, որոնք դյուրացնում են նրանց մուտքը եվրոպական ցանցեր։ Հստակ է, որ վրացական արվեստի ճանաչելիությունն ու ընդունումը շարունակական վերելք են ապրում՝ արտացոլելով դրա կենսունակությունը և ժամանակակից խնդիրներին նորարարական մոտեցումները։
Հստակ է, որ վրացական արվեստի ճանաչելիությունն ու ընդունումը շարունակական վերելք են ապրում՝ արտացոլելով դրա կենսունակությունը և ժամանակակից խնդիրներին նորարարական մոտեցումները։
ԱԿ. Ինչո՞վ է վրացական արվեստը համապատասխանում եվրոպական միտումներին, որքանո՞վ է այն «եվրոպական»:
ԼՖ. Վրացական արվեստը խորապես արմատավորված է իր յուրահատուկ պատմության և ավանդույթների մեջ, միաժամանակ դինամիկ կերպով իր բովանդակությամբ հարում է եվրոպական միտումներին: Այն, ինչ վրացական արվեստն այդքան գրավիչ է դարձնում, դրսևորվում է հատուկ տարածաշրջանային պատմությունները համընդհանուր ժամանակակից մտահոգությունների հետ հավասարակշռելու ունակության մեջ, որպիսիք են հիշողությունը, ինքնությունը, միգրացիան և էկոլոգիական փոփոխությունը՝ խնդիրներ, որոնք արձագանք են գտնում ամբողջ Եվրոպայում: Վրացական արվեստի «եվրոպական» կողմը կայանում է կոնցեպտուալ փորձարարության, քննադատական մտածողության և բազմակարգապահական մոտեցումների՝ այսօրվա եվրոպական արվեստի դաշտը բնորոշող հատկանիշների համատեղ ուսումնասիրության մեջ: Այնուամենայնիվ, այն մնում է յուրահատուկ իր մշակութային ժառանգության և պատմության շնորհիվ՝ առաջարկելով երկխոսություն Արևելքի և Արևմուտքի, ավանդույթի և արդիականության միջև: Վրացի արվեստագետները հաճախ ուսումնասիրում են թեմաներ, ինչպիսիք են սփյուռքը, պատմությունը և քաղաքական փոխակերպումները՝ տրամադրելով միաժամանակ վրացական և եվրոպական հեռանկարներ՝ հարցադրումների և նորարարությունների ընդհանուր ձգտմամբ։ Այս երկակիությունը վրացական արվեստն անհավանական հարուստ և համապատասխան է դարձնում եվրոպական ժամանակակից արվեստի շարժումների համատեքստում:
Այս երկակիությունը վրացական արվեստն անհավանական հարուստ և համապատասխան է դարձնում եվրոպական ժամանակակից արվեստի շարժումների համատեքստում:
ԱԿ. Ուղիղ մեկ տարի առաջ Վրաստանին շնորհվեց «ԵՄ թեկնածու» կարգավիճակ: Լուիջի, եթե կարծում եք, որ Վրաստանը շուտով կմիանա ԵՄ ազգերի ընտանիքին, ի՞նչ ազդեցություն կարող է դա ունենալ արվեստի ոլորտի, փոխանակումների և արվեստի կրթության վրա։
ԼՖ. Այս իրադարձությունը կնշանակի վրացական արվեստի դաշտի ինտեգրացիայի գործընթացի արագ մերձեցում եվրոպական ինստիտուցիոնալ դաշտի հետ՝ ավելի ճկուն, անմիջական և աճուն հարաբերությունների շնորհիվ։ Հուսով եմ, որ դա շուտով տեղի կունենա, և ես ինքս մոտ ապագայում կայցելեմ Վրաստան՝ նրա արվեստագետներին ավելի լավ ճանաչելու համար։ Ես դեռևս չեմ եղել այդ երկրում, և հիանալի կլիներ այցելել այնտեղ՝ անձամբ զգալու նրա արվեստի դաշտի կենսունակությունը։
ԱԿ. Իմ վերջին հարցը վերաբերում է Artissima-ի «WoW – Worlds of Words» միջոցառմանը: Կարո՞ղ եք ավելին պատմել դրա հայեցակարգի մասին, քանի որ այն շատ արդիական է հրատարակիչների և ամսագրերի համար: Կարո՞ղ է Կովկասյան ամսագիրը մասնակցել WoW-ի ապագա թողարկումներին։
ԼՖ. WoW – Worlds of Words-ը Artissima-ի հատուկ նախագիծ է, որն ուսումնասիրում է ժամանակակից արվեստի և հրատարակչական աշխարհի միջև կապը: Այն ընդգծում է, թե ինչպես են ամսագրերը և խմբագրական նախագծերը կարևոր դեր խաղում մշակութային և գեղարվեստական երկխոսությունները ձևավորելու գործում։ 2024 թվականին կենտրոնում էին այն ամսագրերը, որոնք փոփոխություններ էին առաջացնում հրատարակչական ոլորտում՝ առաջարկելով եզակի հարթակ այս հրատարակությունների համար՝ նոր լսարանների հետ շփվելու առումով։ Նախագիծը ներառում էր մի քանի բաժիններ, ինչպիսիք էին «Խոսող Ամսագրերը», «Էդիկոլա»-ն և «Խմբագրական Տարածքը», որոնք բոլորը կենտրոնացած էին ժամանակակից մշակույթում ամսագրերի դերի և թվային դարաշրջանում դրանց հարմարվողականության վրա։
Հաշվի առնելով մտածելու դրդող և արդիական խնդիրների վրա շեշտադրման փաստը, Կովկասյան ամսագիրը կարող է լիովին համապատասխանել Artissima-ի WoW – Worlds of Words-ի ապագա թողարկումների բովանդակությանը:
ԱԿ. Շնորհակալություն, մեզ համար մեծ պատիվ կլիներ մասնակցել։ Եթե որևէ հավելյալ ասելիք ունեք, որը կցանկանայիք ուղղել մեր ընթերցողներին, ապա խոսքը Ձերն է:
ԼՖ. Մենք պահպանում ենք բաց հաղորդակցությունը Վրաստանի հետ: Արևմտյան Եվրոպայում մենք պետք է ավելի լավ հասկանանք նրա արվեստի դաշտը, որպեսզի նոր խթաններ ստանանք համեմատության և համագործակցության համար։
ԱԿ. Անչափ շնորհակալ եմ:
Read the English language version here.
This article was produced with the financial support of the EU and the German Marshall Fund of the United States (GMF). Its contents are the sole responsibility of the Caucasian Journal and do not necessarily reflect the views of GMF.
